مستندساز بر اساس اعتقاد و جهان‌بینی خود دریافت کننده واقعیت‌ها و انعکاس‌دهنده حقیقت در جامعه هست.
به گزارش خبرنگار حوزه سینما گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ با توجه به جشنواره جهانی فیلم فجر و نمایش مستند «کویرس، وطن کوچک من» در این جشنواره؛ گفتگویی با سعید صادقی کارگردان این مستند داشتیم که در ادامه می خوانید:
* از چگونگی ورود خود به عرصه مستندسازی بگویید.
قصه ورود ما به حوزه مستندسازی را شاید بشود برایش چند پیش زمینه بیان کرد که نخستین آنها حضور در دوره های عکاسی منزل عکاسان حوزه هنری بود. من در سال های 74 و 75 در این دوره ها شرکت کردم و طی آن سال ها کارهای کلاسی و عملی عکاسی اجتماعی که طی دوره تعریف می شد، زمینه آشنایی و تجربه خوبی را جهت ثبت و به تصویر کشیدن مباحث متفاوت جهت من به وجود آورد. در ادامه آن سال ها گذراندن یک دوره فیلم سازی یکساله در انجمن فیلم سازی جوانان ایران، آن تجربه ها را متفاوت تر کرد ولی آن اتفاق مهم که من را به حوزه مستندسازی نزدیک کرد، آشنایی و فعالیت در بخش تحقیق مؤسسه
روایت فتح بود؛ آیا که من در آنجا با مبانی پژوهش آشنا شدم اینکه مباحث چطور گزینش می شوند، چطور می شود یک
عنوان را شاخ و برگ و اصطلاحا پرورش داد و… بعد از فعالیت 5 و 6 ساله در عرصه تحقیق و گذراندن چند تجربه کار مدیریت تولید، سال 89 نخستین
مستند بلند خودم را با
عنوان «غزه 85 مایل» در موسسه
روایت فتح تولید کردم.
عبارات مهم : مستند
* از سبک مستندسازی خود بگویید.
از نظر گزینش عنوان از سال ها قبل و قبل تر از اینکه کار مستندسازی را شروع کنم، اوضاع و شرایط محیطی و اجتماعی اتفاقات و پرسشها کشورهای منطقه هر لحظه جهت من مسئله بود. طوری که اگر می خواستم موضوعی را پیگیری کنم و از شرح آن اطلاع پیدا کنم، هیچ وقت منبع داخلی و اینکه یک فیلمساز ایرانی به این عنوان نزدیک شده است باشد وجود نداشت؛ هر لحظه من و بخشی از دوستانم که دغدغه پیگیری این پرسشها را داشتیم که باید آنها را از زاویه نگاه مستندسازان و فیلم سازان اروپایی و آمریکایی پیگیری می کردیم. جهت همین بر خلاف تجربه دوره تحقیق که زیاد حول مباحث جنگ هشت ساله و دفاع مقدس بود، در این بخش حوزه بین الملل را جهت تولید فیلم های مستند گزینش کردم. لذا از نظر سبک شاید بتوان گفت که در سبک مستند بحران با زمینه مباحث اجتماعی فعالیت می کنم.
* مستندهای شما چه شاخصه هایی دارد؟
شخصا به ساختار مستند گزارشی علاقه مند هستم و از این ساختار دفاع می کنم. آیا که بعضی این ساختار را با گزارش اشتباه گرفته اند و این دو را متفاوت نمی دانند. این در حالی است که گزارش با مستند گزارشی تفاوت های اساسی دارد.
تلاش جهت ارائه تصویری حقیقی از واقعیات عینی و پرداخت شرح دقیق یک عنوان جهت ترسیم شمایی واقعی از محیط آن مناسبت و یا به عبارت دیگر گذشتن از حقیقت ظاهری و رسیدن به واقعیت باطنی و عینی عنوان در زمانه ای که تردید در ذات واقعیت به روش فراگیر و معمول جریان های رسانه ای و خبرساز دنیا تبدیل شده، کاری است که یک مستندساز با تجربه می تواند در قالب و ساختار «مستند گزارشی» در میان انبوه اخبار صرفا اطلاع رسان و سطحی به مخاطبین تشنه جویای حقیقت ارائه بدهد. در کنار تمهیدهای مختلفی که جهت بسط دادن و از طرفی جالب شدن یک عنوان اعم از گزینش سوژه و داشتن شخصیت جهت بیان روایت، پی گرفتن عنوان در بستر یک درام و قصه کشش دار، ایجاد تعلیق و … یکی از شاخصه های با اهمیت مستند نزدیک شدن به عنوان و روایت نزدیک یک واقعه است طوری که مخاطب بتواند با آن ماجرا همذات پنداری کند.
* آیا مستندهای شما، اتفاقات خارج از کشور عزیزمان ایران را روایت می کند؟
به دلایل و دغدغه شخصی خودم در این زمینه در سوالات قبلی اشاره کردم. ضمن اینکه حوزه مستندسازی مرز و خط کشی مشخصی نداشته و مستندساز باید به عنوان یک حقیقت یاب بدون مرز فعالیت کند. ولی اینجا می خواهم به موضوعی اشاره کنم و آن اینکه متاسفانه رواج نگاه سیاسی بسته به مباحث متفاوت اجتماعی و از هم مهمتر انسانی نسبت به حوادث و پرسشها متفاوت داخلی و خاصه خارجی باعث شده است تا طی سال های اخیر یا مستندسازان در پرداخت مباحث متفاوت دچار سیاست زدگی شوند و در پرداخت منشأ اثر اتفاقات، کمتر به شرایط اجتماعی و انسانی مباحث توجه داشته باشند و یا آن بخش بسیار محدودی هم که طی شرایط بحرانی سال های اخیر وارد پرداختن به جنبه های متفاوت حوادث انسانی، اجتماعی و سیاسی منطقه شدند با برچسب از گردونه دیده شدن خارج شوند. در صورتی که بجز بنگاه های خبری مشهور که وظیفه ذاتی آنها ترویج نگاه سیاسی خاص آن مجموعه نسبت به مباحث متفاوت است (مثل بی بی سی ، سی ان ان و… ) مستندسازان واقعی تمرکز مهم خود را بر کار حرفه ای این حوزه قرارداده اند و آن چیزی نیست جز ارائه جذاب، نزدیک، دقیق و عینی از واقعیت یک عنوان . در صورتی که نگاه روشنفکر زده و سیاست زده بخشی از نیروهای داخلی اعم از مستند سازان، اصحاب قلم و رسانه باعث شده است است تا بخش مهمی از مستندسازان از تجربیات حضور در این عرصه دور بمانند. علاوه بر این به نظر بنده اتفاقات منطقه دارای اهمیت بسزایی است که می بایست آنها را جهت مخاطبین داخلی از نزدیک روایت کرد.
البته این روایت باید به گونه ای باشد که مخاطب مستند با بدنه جامعه روایت شده است ارتباط برقرار کند. با شیوه زندگی کردن و دنیا بینی آنها آشنا شود و جهت این منظور باید با مختصات آن کشور آشنا بود، زبانشان را دانست و تلاش کرد تا جای ممکن به مباحث گزینش شده است جهت روایت نزدیک شد.
* به نظر شما حرفه مستندسازی، چگونه حرفه ای است؟
حرفه مستندسازی، حرفه ای انسانی و اعتقادی هست. آیا که مستندساز بر اساس اعتقاد و دنیا بینی خود دریافت کننده واقعیت ها و بازتاب دهنده حقیقت آن واقعیت در جامعه است و فیلم
مستند ظهور و بروز کنش های انسانی و اعتقادی یک فیلم ساز است نسبت به پدیده های اطراف خود.
* از تجربیات تولید مستند در خارج از کشور عزیزمان ایران بگویید.
با توجه به تجربه ای که در سال های اوایل دهه 80 در بخش تحقیق انتشارات روایت فتح از ثبت و وقایع نگاری مباحث متفاوت مربوط به حوزه جنگ داشتم، در آن مقطع من فقط شنونده قصه های پر التهاب از حال و هوای جنگ تحمیلی بودم ولی تجربه حضور و فعالیت فیلم سازی من در بعضی از کشورهای منطقه باعث شد تا جنگ را در کیلومترها دورتر از مرزهای کشور عزیزمان ایران تجربه کنم.
طوری که سال 93 در حین تولید مستند «آغازی جهت یک پایان» در منطقه درعا سوریه تا مرز اسیر شدن هم پیش رفتیم. فقط به خاطر اینکه شما نمی توانید با نزدیک نشدن و به دور از واقعیت، روایت عینی از آن واقعیت داشته باشید.
ایده ساخت
مستند «کویرس، وطن کوچک من» چگونه شکل گرفت؟
ما آخرهای تابستان 94 که شهر حلب گرفتار اوضاع حادی شده است بود و فشار نیروهای مسلح تکفیری از مناطق متفاوت باعث شده است بود تا این شهر در آستانه سقوط قرار بگیرد، جهت تحقیق و آشنایی با اوضاع این شهر مهم و تاریخی سوریه وارد این شهر شدیم و مقدمات شکل گیری طرح مستند «خط تماس» را پی می گرفتیم که در میانه تولید این مستند با اطلاع از خبر آزادسازی دانشکده هوایی و فرودگاه کویرس، مسیر فیلم سازی ما به سمت ماجراهای کویرس عوض کردن کرد.
تولید این مستند مشکل های خاص خودش را داشت. آیا که فرودگاه کویرس در مقطعی که ما جهت تحقیق و تولید کار ورود کردیم و می بایست دائما در رفت آمد می بودیم، فقط یک بزرگراه ارتباطی و پرخطر داشت که از میان زمین های کشاورزی عبور می کرد و همان یک بزرگراه هم در شرایط یک منطقه عملیاتی قرار گرفته بود.
اکران مستند «کویرس، وطن کوچک من» در جشنواره فیلم فجر چگونه بود؟
تصور من این بود که به علت طولانی شدن مراحل بعد از تولید و تدوین و نرسیدن این فیلم به جشنواره سینما حقیقت سال گذشته؛ جشنواره فیلم فجر می تواند مکان مناسبی جهت دیده شدن این فیلم باشد. ولی متأسفانه به خاطر نگاه ابزاری، سطحی و ویترینی مدیران سینمایی ما به فیلم مستند در جشنواره ملی فیلم فجر، تدبیری جهت نمایش عمومی مستندها وجود نداشت. در صورتی که اگر توجه مناسبی به این حوزه داشته و این حوزه را باور داشتیم، مستند سازی و فیلم مستند کارکرد جدی و واقعی در زیاد کردن سطح آگاهی مردم می تواند داشته باشد . آنقدر اوضاع بخش مستند جشنواره فیلم فجر اسفبار بود که حتی تدبیر اولیه ای هم جهت طراحی ساعت اکران مناسب این بخش جهت اصحاب و اهالی رسانه نشده بود تا حداقل مخاطبان این بخش ترغیب به دیدن و دیده شدن فیلم های مستند داشته باشند.
از تولید مستند «خط تماس» بگویید.
داستان مستند «خط تماس» راجع به شرایط زندگی مردم شهر جنگ زده حلب طی سال 2015 تا روزهای آزادی این شهر در ابتدای سال 2017 هست. روایتی که از زاویه نگاه یکی از سوژه هایی که طی این جنگ با حرفه خبرنگاری آشنا شده است و تلاش می کند تا خبر اتفاقات این شهر جنگ زده را به گوش مردم خارج از این شهر و کشور برساند. در حال حاضر در حال تدوین کاغذی این مستند هستم و تلاش می کنیم تا ان شاءالله این فیلم را به جشنواره سینما حقیقت برسانیم.
انتهای خبر/
واژه های کلیدی: مستند | جشنواره | جشنواره | جشنواره فیلم | سعید صادقی | مستندساز | مستند کویرس وطن کوچک من | مستندسازی
